AMASYA ŞİVESİ
Bazen askerlikte, bazen üniversite hayatında veya gurbette karşılaştığınız insanların Amasyalı olduğunu çok rahat anlayabilirsiniz.
Amasya şivesi deyince aklınıza bunlar geliyorsa sende bizdensin gel katıl aramıza..
Amanheri : aman be , anlamında
Alengirli : çarpraşık , karışık
Ağız : Defe - Kere
Aha : İşte ,şaşma ,hayret ve teaccüp etme
Akbakla : kuru fasulye
Aze : organ , vücut
Ahana : burada
Ağrıklı : hastalıklı
Ağrınmak : incinmek
Aha anağan babağan : hayret ,şaşma
Böcük : böcek
Badal : merdiven
Bağraç : bakraç su kovası
Bannak : parmak
Bucaklık : raf ,terek
Böğür : gövdenin yan tarafı
Bizağal : biraz önce
Bisokum : çok küçük
Bidıkım : küçük lokma
Bicimcik : çok az
Bişibaba : yağda kızarmış hamur
Belemek : sarmak
Bi gayde ki : bir tutum ki , davranış ki
Gaydeli : tutum ve davranışı farklı olan
Bıldır : geçen sene
Barimiye : hiç olmazsa
Bırak heri : yapma bırak sende
Bidane : bir tane
Bun : sıkıntı
Cücük : civciv
Cırcır : fermuar
Cimcik : eti sertçe sıkma ( eylemine verilen isim )
Cof coflu : her hali ile fevkalade
Çatal çorba : hamur ve mercimekli çorba
Çıkı : bohça
Çaynik : çaydanlık
Çimmek : yıkanmak
Çalkama : ayran
Çaput : bez
Cin arabası : bisiklet
Çene : köşe başı(SOKAK BAŞI)
Çerez : leblebi
Çıt : anahtar ( Çıtlı kapılar için)
Çıt çıt : patlamış mısır
Çiğit : meyva çekirdeği
Çömelmek : eğilmek
Döşşek : yer yatağı
Dayak : destek ,payanda
Değer mi ? : eder mi ?
Dıkım : lokma
Dürme : katlama
Dönderme : mayasız hamur kızarması
Demin : az önce
Deydaha : işte , orda
Dibek : taştan havan
Düş : rüya
Dinelme : ayakta durma
Dikelme : ayakta durma
Dene : tane ( Bidene : bir tane )
Dutak : tutaç
Dekmük : tekme
Denmiki : der misin
Dombalak : takla atmak
Dingil Dombalak: ters takla
Dümbelek : darbuka
Esbap : çamaşır
Eccük : az , biraz
Ellağam : zannederim , öyledir , zahir
Enek : bilye , misket, bölünmüş kısım
Ezme : marmelat
Essah : gerçek
Emme : ama
Emmi : amca
Ellehem, ellağam : galiba
Ezücük - Etcük : az
Ele : değilmi
Eserük : gelgit akıllı
Esük : eksik
Esük etek : kimsesiz yetim kız
Emi ? : tamam mı?
Eşelek : meyvelerin yendikten sonraki işe yaramaz kısmı
Evmek : acele etmek
Eyi : iyi
Eze : gövde , vücut
Essah : doğru
Ferağımak : iyileşmek
Gubat : kaba
Gaydeli : süslü nazlı
Gavi : sağlam
Göresi gelmek : özlemek
Göresimek : görmeyi arzu etmek
Gıdık : çene
Gulaklı : iki saplı bakır kap
Güğüm : su kabı
Gasnak : elek
Gavım : akraba , hısım
Gı : bayanlara kullanılan bir hitap
Gınnap : kendir ipi
Gıyak : güzel , torpil geçme
Gidişmek : kaşınma
Helke : kova
Hazitmek : sevmek
Hüşkü : çöp
Hüşkülük : çöplük
Hedik : kaynatılmış buğday
Heri : aman canım sende
Hemi : öyle değil mi
Hapaz : avuç dolusu
Hele : yaptığına bak
Helle çorbası : un çorbası
Hüdüklenmek : huylanma , tedirgin olma
Irgalamak : sallamak , silkelemek
İlağen : leğen
Irılık : aralık , boşluk
İbik : bir şeyin kenarı
İşleme : oya , örgü örme
İşlik : pamuklu gömlek
Kelem : lahana
Keşkek : mahalli bir yemek
Kocabaş : şeker pancarı
Keşik : sıra
Katık : yağsız yoğurt
Kos kos : kızarak uzaklaşmak
Odura : Lades
Şilepe ;Meyva yedikten sonra elde kalan pislik
Tuyma :Bir seyi ezberinden yapmak. -Bu garanlıgda tuymuna gidiyon valla
Pinlik : Kümes
Tokaç: çamaşır yıkarken kullanılan, odundan yapılan bir sey. çamaşırı tokacı üstüne vurarak yıkarsın.
Esbap taşı: tokacla camaşır yıkarken, çamaşırın altına koyulan taş.
Küskü: önceden ağır esalari taşımaya yarayan, genelde 2 metre uzunluğunda olan bir odun!!
Zeklenmek: birinin taklidini yapmak, yaptığını tekrarlamak
Ağu: Zehir
Dangıdan: Aniden
Galuk: Evde kalmış ve yaşı geçmiş kız
Garamak: Kötülemek, karalamak
Gulaklı: İki saplı bakır yemek kabı
Kemre: Hayvan gübresi
Makat: Sedir
Modurdanmak: Kendi kendine söylenmek
Öllüğün körü: Elinin körü (kızma ifadesidir)
Öllük: Elenmiş killi toprak (kundaktaki çocukların altına ısıtılarak konurdu eskiden)
Pahla: Fasulye
Peşkür: Havlu
Seğirtmek: Koşmak
Sokranmak: Söylenmek
Somak: Mısır koçanı
Şallak: Çıplak
Tumman: Pantolon, uzun paçalı külot
Zımzık: Yumruk
Biyol : Bir kere, Bir defa, Birkez
yüğürt : Hızlı yürü, koş
Ağartu: Süt Ürünleri
Evvela : ilk önce
Tuymuna; Ezbere
Afur : Ahır
AğaImiş : Eğilmiş
Avar : Salatalık
Bandik : Şalvar
Bedel : Merdiven
Barama : İpek Böceği kozası
Cimin : Küçük sinek
Çağ : Çocuk
Delme : Cepken
Dıldıbız : Fakir
Ebe kulağı : Salyangoz
Ellek : İşinin ehli olan
Eselük : Gelgit akıl
Fağrimek : İhtiyarlamak
Fodula : Somun Ekmek
Gadaşım : Kardeşim
Gındak : Bilye
Heri : Herif, yahu, boşver
Hörpüm : Bir yudum
Hapaz : Avuç dolusu
Irışgan: Nispet etmek
İlam : Hayret
İlistir : Süzgeçli kap
İşgefe : Yufka ekmek
Kekitmek : Atlamak, aldanmak
Küflek : Hareketsiz, tembel kimse
Mamir : İyi olmak
Mangaş : Cımbız
Nönnük : Çocukları korkutmak için söylenir
Öncek : Önlük
Ötöğön : Geçmiş gün, geçen gün,
Öğendere : Ucu çivili uzun sopa
Parpu : Azar
Pehli : Patlıcan yemeği
Pirpirim : Semizotu
Sorutmak : Ayakta durmak
Şilepe : Yapış yapış
Şibermek : Şımarmak
Şallak : Çıplak, yoksul
Tavatır : Çok iyi
Tağar : Ağzı geniş su küpü
Teccal : Açık göz,zeki ve yaramaz kız çocuğu
Topuklu : İçinden pazarlıklı
Unutma Beni : Ekmek, pekmez ve cevizle yapılan bir tatlı
Yağarnı : Omuz veya sırt
Yeğnicek : Tezcanlı
Yiti : Sert, acı
Yüğürtmeç : Kısır hayvan
Zartalak : İri, patavatsız
Zarzalak : Leylak çiçeği
Zımzık : Yumruk
Zarilemek : İnlemek, yalvarmak
Zeklenmek : Alaylı taklit etmek
PEKİ BU ŞİVELER NASIL KULLANILIR ? İŞTE O VİDEO
Peki ya bunları cümle içinde nasıl kullanırız ?
Yok heriii..
Bu çocuk bizim oralı ellaam..Tahtıyaağalesicesinin gızı!
İreliğün
Beriğün
Bıldır…
-aha baban anan..
Kafam gidişti..
Gidip geleşdane…
Badalın başında dinelme…
Peşgülü verhele..
Abu gııı
Şu çayı giydisene şallak geziyoo..
Yok haa
Ölüğün körü
Nettin gadacıım?
Ananı atanı eşek depsin haa…
Get heri ordan saf soyka..
Aman heri sende..
Gaçala ordan, beri gitt!
Zımzıı görüyon mu büyu!
Cücüklere bi apaz yemverele..
Tahtaya gelesice...
Dükmüğü vuruncu şimdik…
Eccük öte git..
Elleğam işi çıktı!
Ağzının orta yerine vuruncu sümsüğü…
Çay içeçoğuuk mu?
Niydecoğuk?
Ölmüşlerin canına deysin..
Kapıyı gıynaşuk bırak..
Ağzından yel alsın..
Öyle Döö lmü ?
Tofladın mı?
Gel heri atuk!
Aha başını bağrını yesün..
Bı dıkım verele…
Gidiyohh
Geliyohh…
Bakaruk heri.. Taam..
Gel çay içek!
Köye gidecoohh…
Gecemiz ei ossun..
Ganatlının çıtına çök, badalın başındaki helkiyi dalla..
Ne diyacadımdı?
Bayaktan..
O döğül..
Malların altını kurü..
Motura binduk tallıya gidiyok..
Gız yüklü ellaam..
Şampiyonunan çimdim..
Gız gardaşçuvazım..
Yaaa yaa….
Bulaşukları yuyuve..
İseyiinn..
Irakı, irecep, ısmayıl…
Südüklünün gızı..
Oluvesin, o düzen alu..
Mal mısın la?
Saa ne?
Gaşuk çatal..
Bi gidişiyomki sorma!
Börüüm acıyoo
Duzu getü ordan..
Nideceyük?
Ele güna garşu…
Etme eyleme heriii..
Azını çıkıya koydum..
Gel herü atuk!
Badaldan düşecek çaaa..
Nere gideyoğuuz?
Gara çehre..
Darak..
Sakum nerde abu?
Neydiyon ecii?
Şona bakala gıı..
Ayıp olu..
Esbap taşının yanına bırak..
Yanı garada gara dert..
Tallada maal yaptuk..
Sapı sülük..
Hepiside gözell
Bicamalarını giy de gel..
Gidinin pici…
İnağa yem verdin mi?
Gıçından gudur hemi!
Toktura gideceem..
